System obronny państwa

Definicja i struktura

System obronny państwa to skoordynowany zbiór elementów kierowania i wykonawczych, realizowanych przez nie funkcji i procesów oraz zachodzących między nimi relacji. Składa się z trzech podstawowych elementów:

1. Podsystem kierowania bezpieczeństwem narodowym (w tym obroną państwa)
2. Podsystem militarny (siły zbrojne)
3. Podsystem niemilitarny (struktury gospodarcze, ochronne i informacyjne)

Wymagania wobec systemu obronnego państwa

• Zdolność do odstraszania, ochrony, obrony oraz realizacji zadań obrony kolektywnej
• Zdolność do współpracy ze strukturami sojuszniczymi przy zachowaniu zdolności samodzielnego działania
• Efektywna współpraca wszystkich organów władzy, administracji, przedsiębiorców i obywateli na rzecz obronności
• Sprawne działanie w każdych warunkach
• Zdolność do monitorowania, przeciwdziałania zagrożeniom i usuwania ich skutków

Podsystem kierowania obronnością państwa

Obejmuje organy władzy i administracji publicznej oraz organy dowodzenia Sił Zbrojnych RP. Główne organy:

• Prezydent RP (najwyższy zwierzchnik Sił Zbrojnych)
• Rada Ministrów (ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności)
• Prezes Rady Ministrów
• Ministrowie i kierownicy urzędów centralnych
• Wojewodowie
• Organy samorządu terytorialnego

Podsystem militarny

Tworzą go Siły Zbrojne RP, które wykonują zadania wynikające z Konstytucji RP, Strategii Bezpieczeństwa Narodowego i Strategii Obronności RP. Siły Zbrojne są apolityczne i podlegają cywilnej oraz demokratycznej kontroli.

Podsystem niemilitarny

Obejmuje: - Administrację rządową - Samorząd terytorialny - Inne podmioty i instytucje państwowe - Przedsiębiorców realizujących zadania obronne

Główne zadania: - Zapewnienie sprawnego funkcjonowania państwa - Zasilanie zasobami sił zbrojnych i jednostek bezpieczeństwa wewnętrznego - Zapewnienie ochrony i potrzeb bytowych ludności

Podstawowe rodzaje zadań obronnych

1. Zadania ogólne o charakterze przygotowawczym
2. Zadania dyplomatyczne
3. Zadania informacyjne
4. Zadania ochronne
5. Zadania gospodarczo-obronne

Wyzwania i problemy

• Brak aktualnej strategii obronności
• Niewystarczające przygotowanie administracji do kierowania obronnością
• Brak systemu obrony cywilnej
• Potrzeba aktualizacji prawa dotyczącego obronności

Zarządzanie państwem w różnych stanach

W sytuacjach nadzwyczajnych (kryzys, wojna) zwiększa się rola Prezydenta RP i struktur wojskowych, przy jednoczesnym zachowaniu kluczowej roli rządu w zarządzaniu państwem. Istotna jest też ścisła współpraca między organami cywilnymi a wojskowymi.

Stan pokoju

1. Prezydent RP:
2. Najwyższy zwierzchnik Sił Zbrojnych RP

3. Stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa

4. Rada Ministrów (rząd):

5. Prowadzi bieżącą politykę wewnętrzną i zagraniczną
6. Zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa

7. Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności

8. Prezes Rady Ministrów (premier):

9. Kieruje pracami rządu

10. Określa sposoby wykonywania zadań obronnych

11. Minister Obrony Narodowej:

12. Kieruje resortem obrony narodowej

13. Sprawuje cywilną kontrolę nad Siłami Zbrojnymi RP

14. Szef Sztabu Generalnego:

15. Odpowiada za planowanie strategiczne i dowodzenie Siłami Zbrojnymi RP

Stan kryzysu

1. Prezydent RP:
2. Może zwołać Radę Bezpieczeństwa Narodowego

3. Może wprowadzić stan wyjątkowy na wniosek Rady Ministrów

4. Rada Ministrów:

5. Może wprowadzić stan klęski żywiołowej

6. Koordynuje działania antykryzysowe

7. Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego:

8. Koordynuje i nadzoruje działania administracji rządowej w sytuacjach kryzysowych

9. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji:

10. Odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu kryzysowym na poziomie krajowym

11. Wojewodowie i samorządy:

12. Odpowiadają za zarządzanie kryzysowe na poziomie regionalnym i lokalnym

Stan wojny

1. Prezydent RP:
2. Na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny
3. Mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych

4. Może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy

5. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych:

6. Dowodzi Siłami Zbrojnymi RP i innymi podporządkowanymi jednostkami organizacyjnymi

7. Podlega bezpośrednio Prezydentowi RP

8. Rada Ministrów:

9. Kieruje obroną państwa we współdziałaniu z Prezydentem RP

10. Sztab Generalny:

11. Pełni funkcję strategicznego sztabu Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych

12. Wojewodowie:

13. Kierują sprawami obronnymi i obroną cywilną na terenie województwa