zzPodsumowanie na kolokwium

🕰️ Część I: Ewolucja Pojęcia Bezpieczeństwa Publicznego¶

Definicja i Rozwój: Bezpieczeństwo publiczne ewoluuje od prymitywnych form ochrony społeczności do zorganizowanych systemów w nowoczesnych państwach. - Starożytność: Rola struktur wojskowych i religijnych (Babilon, Egipt) oraz świeckich (Chiny). - Średniowiecze: Ochrona zapewniana przez panów feudalnych. - Renesans i Oświecenie: Rozwój straży miejskich, przekształcanych w jednostki policyjne; wpływ filozofii oświecenia na prawo i prewencję. - XIX wiek: Powstanie nowoczesnej policji (np. Metropolitalna Policja w Londynie, 1829), finansowanie z podatków, uniformy. - XX wiek: Globalizacja, współpraca międzynarodowa (Interpol), rosnąca rola praw człowieka. - XXI wiek: Rozwój technologii, cyberprzestępczość, masowy nadzór, dylemat bezpieczeństwo vs. prawa obywatelskie.

🧑‍🏫 Część II: Teoretyczne Podstawy Bezpieczeństwa Publicznego i Rola Państwa¶

Główne Teorie Kryminologiczne:¶

Teoria rozbitej szyby: Widoczne zaniedbania prowadzą do wzrostu przestępczości.
Teoria kontroli społecznej: Przestępczość wynika z niezdolności społeczeństwa do wpajania wspólnych wartości.
Teoria rutynowej działalności: Przestępstwo wymaga dostępności celu, braku nadzoru i obecności motywowanych przestępców.
Teoria sytuacyjnej prewencji przestępczości: Zmniejszanie okazji do przestępstw poprzez projektowanie środowiska.

Rola Państwa w Bezpieczeństwie Publicznym:¶

Modele:
- Amerykański: Decentralizacja, duża autonomia lokalnych jednostek policji.
- Europejski: Centralizacja, koordynacja przez rząd, jednolite standardy.
- Zmiany po 11 września 2001: Intensyfikacja współpracy międzynarodowej, wzrost inwestycji w monitoring i cyberbezpieczeństwo, zaostrzenie przepisów antyterrorystycznych (np. Patriot Act w USA).
Wpływ Prawa na Bezpieczeństwo Publiczne:
- Prawo karne i administracyjne (ustawa o policji) regulują działania instytucji.
- Kodeksy karne określają przestępstwa i kary, prewencję i karanie.
- Prawo o zgromadzeniach publicznych kontroluje bezpieczeństwo podczas wydarzeń masowych.
Dylemat: Balans między potrzebą bezpieczeństwa a ochroną praw obywatelskich (np. wolność od vs. wolność do).

Współpraca Międzynarodowa w Zwalczaniu Przestępczości:¶

Globalne zagrożenia: Terroryzm, cyberprzestępczość, handel narkotykami.
Organizacje: Interpol (wymiana danych kryminalnych), Europol (koordynacja w UE).
Wyzwania: Różnice w systemach prawnych, problematyka ekstradycji i ochrony danych osobowych.

Terroryzm:¶

Definicja: Użycie lub groźba użycia przemocy dla celów politycznych, religijnych, ideologicznych; celem jest wywołanie strachu i wymuszenie zmiany polityki.
Formy: Międzynarodowy, krajowy (domowy), cyberterroryzm.
Metody walki: Monitoring, inwigilacja, edukacja, integracja społeczna, współpraca policyjna i wywiadowcza, wzmocnienie infrastruktury krytycznej.
Aspekty etyczne i prawne: Balans między bezpieczeństwem a prywatnością, skuteczność działań antyterrorystycznych a legislacja.

Przestępczość Zorganizowana:¶

Definicja: Skoordynowane działania grup przestępczych na szeroką skalę, często transgraniczne, w celu osiągnięcia zysku lub wpływów politycznych.
Cechy: Hierarchiczna budowa, jasno określone role, długotrwały charakter działalności (handel narkotykami, pranie brudnych pieniędzy, handel ludźmi, cyberprzestępczość, korupcja, wyłudzenia).
Metody walki: Wzmacnianie legislacji, współpraca międzynarodowa, programy ochrony świadków.
Aspekty prawne: Dylemat między ochroną praw człowieka a potrzebami śledztwa; problem korupcji w strukturach państwowych.

Cyberbezpieczeństwo:¶

Definicja: Praktyki ochronne systemów, sieci, programów i danych przed atakami cyfrowymi.
Zagrożenia: Ataki hakerskie, phishing, złośliwe oprogramowanie (ransomware), wycieki danych, ataki na infrastrukturę krytyczną.
Przeciwdziałanie: Szyfrowanie danych, wielopoziomowe systemy zabezpieczeń, edukacja użytkowników (cyberhigiena).
Kontekst prawny i etyczny: Balans między monitorowaniem a prawem do prywatności.

Zarządzanie Kryzysowe:¶

Definicja: Proces planowania i realizacji działań minimalizujących szkody wynikające z kryzysów/katastrof, wymagający natychmiastowej reakcji.
Fazy: Zapobieganie, przygotowanie, reakcja, odbudowa.
Wyzwania: Koordynacja między instytucjami/sektorami, utrzymanie ciągłości działania, dostosowanie do zmiennych okoliczności, aspekty prawne i etyczne (alokacja zasobów).

Bezpieczeństwo Lokalne:¶

Definicja: Działania i strategie na poziomie lokalnym w celu zwiększenia ochrony mieszkańców.
Składniki: Współpraca policji ze społecznością, programy prewencyjne i edukacyjne, inicjatywy poprawiające jakość życia i środowiska (oświetlenie, monitoring, aplikacje mobilne).
Wyzwania: Zróżnicowanie potrzeb społeczności, zapewnienie równości w dostępie do ochrony, finansowanie.

🧠 Część III: Psychologiczne Aspekty Bezpieczeństwa Publicznego¶

Potrzeba Bezpieczeństwa w Hierarchii Maslowa:¶

Drugi poziom, po potrzebach fizjologicznych.
Fundamentalne dla funkcjonowania i samopoczucia; zaspokojenie gwarantuje stabilność, spokój i kontrolę nad życiem.
Wpływa na relacje społeczne, rozwój zawodowy, zdrowie psychiczne.
Czynniki wpływające: Stabilność środowiska (przewidywalność, brak przemocy), relacje międzyludzkie (wsparcie emocjonalne, przynależność), edukacja i świadomość (wiedza o zagrożeniach, samoobronie, pierwszej pomocy, ochronie danych).
Zróżnicowanie na etapach życia: Dzieciństwo, dorastanie, dorosłość, starość (zabezpieczenie finansowe, opieka zdrowotna, wsparcie najbliższych).
Sytuacja społeczno-ekonomiczna: Kryzysy gospodarcze, zmiany demograficzne, migracje.
Czynniki psychologiczne: Osobowość, strategie radzenia sobie ze stresem, doświadczenia życiowe (traumy), optymizm, poczucie kontroli.
Technologia i media: Dostęp do informacji (spokój) vs. przesyt negatywnych informacji (niepokój).
Aspekty prawne: Zaufanie do systemu wymiaru sprawiedliwości i organów porządkowych.

Model Kołowy Wartości Schwartza (zmodyfikowany):¶

Wyjaśnia, jak pojęcie bezpieczeństwa łączy się z innymi wartościami (tradycja, konformizm, władza) i jak te związki wpływają na zachowania i decyzje.
Rozszerzony zakres wartości, większa dynamika relacji między nimi.
Kategorie:
- Uniwersalizm vs. partykularyzm (dobro całej ludzkości vs. lojalność wobec własnej grupy).
- Autonomia vs. zależność (niezależność vs. wspólnotowość).
- Elastyczność interpretacji bezpieczeństwa (zachowawcze vs. aktywne dążenie do stabilności).
- Nowe aspekty: Globalizacja, zmiany społeczne, technologia, zmiany środowiskowe.

Bezpieczeństwo a Lęk i Strach:¶

Lęk w perspektywie neoewolucyjnej: Mechanizm adaptacyjny dla przetrwania, wzmacniający zachowania samoregulujące; współczesne zagrożenia abstrakcyjne, ale reakcje lękowe podobne.
Lęk w perspektywie behawioralnej: Nauczona reakcja na bodźce skojarzone z niebezpieczeństwem; terapie behavioralne pomagają zmniejszać lęk.
Lęk w perspektywie poznawczej: Wynika z negatywnych przekonań i oczekiwań; znaczenie interpretacji sytuacji.
Lęk w perspektywie psychoanalitycznej: Konflikt wewnętrzny między ID-ego i super-ego, często nieświadomy.
Teorie spiskowe jako społeczny wyraz lęku: Sposób radzenia sobie z niepewnością, uproszczone wyjaśnienia skomplikowanych zjawisk, redukcja lęku poprzez nadanie sensu i porządku.
Myślenie spiskowe wzmacnia się w sytuacjach napięć społecznych/kryzysów.
Wpływ na społeczeństwo: Alienacja, dyskryminacja, wzniecanie konfliktów.

Psychologiczne Regulatory Poczucia Bezpieczeństwa:¶

Zachowania prospołeczne: Wzmacniają więzi społeczne, redukują konflikty, rozwijają empatię, sprzyjają altruizmowi, promują posłuszeństwo normom społecznym (w pewnym zakresie), wpływają na teorie wymiany.
Altruizm: Działanie na rzecz innych bez oczekiwania korzyści, buduje wspólnotę, zwiększa zaufanie społeczne, prowadzi do sieci wsparcia.
Posłuszeństwo: Wprowadza strukturę i porządek, zapobiega chaosowi, umacnia autorytety, redukuje konflikty, wspiera kooperację. Eksperyment Milgrama.
Konformizm: Wzmacnia koherencję, upraszcza procesy decyzyjne, sprzyja porządkowi społecznemu, zwiększa akceptację społeczną.

Teorie norm społecznych:¶

Niepisane zasady określające oczekiwane zachowania. - Wytyczne zachowań (zmniejszają niepewność). - Wpływ na przewidywalność i porządek (niższe wskaźniki przestępczości). - Normy a sankcje społeczne (negatywne i pozytywne). - Normy a kooperacja (promują wspólne dobro). - Normy a poczucie sprawiedliwości (kluczowe dla bezpieczeństwa). - Normy a identyfikacja z grupą (zwiększają przynależność). - Normy a adaptacja do zmian (elastyczność normy). - Normy a integracja społeczna (wspierają spójność grupy).

Teorie wymiany psychologicznej:¶

Relacje międzyludzkie jako transakcje (maksymalizacja korzyści, minimalizacja kosztów). - Wzajemność (oczekiwanie rewanżu, budowanie sieci wsparcia). - Zyski z kooperacji (wspólna ochrona interesów). - Przewidywalność (znajomość oczekiwanych wyników). - Równość i sprawiedliwość (zwiększa poczucie bezpieczeństwa). - Wzmocnienie norm społecznych (promowanie pożądanych zachowań). - Zaufanie do innych (stabilne relacje). - Konsekwencje naruszenia wymiany (odstraszanie od zachowań nieetycznych). - Samoregulacja w ramach grupy (wewnętrzne egzekwowanie norm).

Teoria fundamentów moralnych Haidta:¶

Moralność opiera się na uniwersalnych intuicyjnych fundamentach, które budują spójność społeczną i poczucie bezpieczeństwa. - Troska/Szkoda: Reguluje relacje opiekuńcze, doświadczenie szkody osłabia bezpieczeństwo. - Sprawiedliwość/Niesprawiedliwość: Zapewnia uczciwe traktowanie, niesprawiedliwość prowadzi do niezadowolenia i niestabilności. - Lojalność/Zdrada: Buduje więzi grupowe i zaufanie; zdrada rujnuje zaufanie. - Autorytet/Podważanie: Ustanawia porządek i hierarchię społeczną; podważanie autorytetu wywołuje chaos. - Świętość/Znieważenie: Chroni najważniejsze wartości kulturowe, buduje wspólnotę. - Wolność/Ucisk: Gwarantuje autonomię i prawo wyboru; ucisk prowadzi do zagrożenia i beznadziei.

Zachowania Antyspołeczne:¶

Perspektywa neoewolucyjna: Wynik interakcji genów i środowiska, strategie adaptacyjne (np. agresja, oszustwo dla przetrwania/reprodukcji).
- Różne strategie życiowe (krótko- vs. długoterminowe).
- Selekcja grupowa (kooperacja vs. dominacja).
- Modulacja zachowań (tłumienie agresji wobec krewnych/sojuszników).
- Epigenetyka (wpływ środowiska, np. stresu płodowego, na ekspresję genów związanych z agresją).
Teoria Frustracji-Agresji: Agresja jako reakcja na frustrację. Uczenie się agresji jako sposobu rozładowywania frustracji.
Społeczna Teoria Uczenia się (Bandura): Uczenie się poprzez obserwację, naśladownictwo i wzmacnianie.
- Obserwacja i naśladownictwo (rodzice, rówieśnicy, media).
- Wzmocnienie (zachowania nagradzane, unikające kary).
- Rola środowiska (patologiczne warunki).
- Wzmacnianie pośrednie (obserwacja korzyści u innych).
- Samoregulacja (ocena akceptowalności zachowań antyspołecznych).
- Uczenie się przez doświadczenie (osobiste korzyści z zachowań antyspołecznych).
- Czynniki pośredniczące (przekonania, oczekiwania, motywacje).
Osobowość Antyspołeczna (ASPD): Wzorzec lekceważenia i naruszania praw innych.
Cechy: Brak empatii, impulsywność, brak wyrzutów sumienia, naruszanie norm, agresja, manipulacja, oszustwo, odporność na kary, problemy z substancjami psychoaktywnymi.

Przemoc:¶

Definicja: Stosowanie siły fizycznej lub psychologicznej w celu wyrządzenia szkody, narzędzie kontroli. - Uzasadnione konteksty: Obrona własna, obrona terytorium/zasobów (wojna). - Inne konteksty: Wynik frustracji, przemoc symboliczna/rytualna (naruszanie tożsamości, godności), narzędzie dyscypliny (wychowanie dzieci, więziennictwo), środek odwetu, konsekwencja zaburzeń psychologicznych, wpływy kulturowe (kultura honoru).

Wrogość Międzygrupowa:¶

Teorie dyspozycyjne:
- Teoria osobowości autorytarnej (Adorno): Sztywność przekonań, wrogość wobec grup zewnętrznych.
- Teoria orientacji na dominację społeczną (SDO): Dążenie do hierarchii i dominacji.
Teorie sytuacyjne:
- Teoria rzeczywistego konfliktu interesów: Konflikty z rywalizacji o ograniczone zasoby (eksperyment Jaskini Rozbójników).
- Interakcja dyspozycji i sytuacji: Współdziałanie cech osobowości i kontekstu społecznego (np. konfliktu o zasoby) jako wyjaśnienie wrogości.
Percepcja, Afekt, Zachowanie wobec Obcych Grup:
- Percepcja: Zniekształcona przez stereotypy, selekcja informacji potwierdzających przekonania.
- Afekt: Emocje (lęk, wstręt, wrogość) kierujące postawami, często irracjonalne.
- Zachowanie: Unikanie, agresja (werbalna, fizyczna), dyskryminacja (osobista, instytucjonalna, strukturalna).
- Stereotypy: Uproszczone przekonania o członkach grup, wpływają na percepcję, afekt i zachowanie.
- Uprzedzenia: Negatywne postawy, często irracjonalne.
- Dyskryminacja: Działanie wynikające z uprzedzeń i stereotypów.

Psychologia Decyzji w Warunkach Ryzyka i Ograniczonej Racjonalności:¶

Ludzie oceniają ryzyko różnie, w zależności od emocji, doświadczeń, przekonań kulturowych i prezentacji informacji.
Efekt dostępności: Niedawne lub dramatyczne wydarzenia mają większy wpływ na postrzeganie ryzyka.
Heurystyki: Uproszczone zasady oceny (dostępności, reprezentatywności), mogą prowadzić do błędów poznawczych.
Teoria Perspektywy (Kahneman i Tversky): Decyzje na podstawie potencjalnych zysków/strat, większa waga dla strat.
Asymetria między postawą do zysku a postawą do straty.
Efekt posiadania (nadmierne cenienie tego, co już posiadamy).

❓ Quiz: Bezpieczeństwo Publiczne – Ewolucja, Teorie i Aspekty Psychologiczne¶

Jakie są kluczowe różnice w podejściu do bezpieczeństwa publicznego między modelem amerykańskim a europejskim?
Wyjaśnij definicję i cel terroryzmu, oraz czym różni się on od innych form przestępczości.
Wymień cztery fazy zarządzania kryzysowego i krótko opisz, na czym polega każda z nich.
Czym jest "teoria rozbitej szyby" i jakie ma zastosowanie w praktyce bezpieczeństwa
Co oznacza koncepcja "ograniczonej racjonalności" w psychologii decyzji o bezpieczeństwie?
Opisz rolę altruizmu jako psychologicznego regulatora poczucia bezpieczeństwa w społeczeństwie.
Na czym polega społeczna teoria uczenia się Bandury w kontekście zachowań antyspołecznych?
Jakie dylematy etyczne i prawne wiążą się ze zwalczaniem cyberprzestępczości?
W jaki sposób teoria fundamentów moralnych Haidta odnosi się do poczucia bezpieczeństwa społecznego? Podaj przykład dwóch par wartości.
Wyjaśnij, w jaki sposób teorie spiskowe mogą działać jako mechanizm radzenia sobie z lękiem.

❗️ Klucz Odpowiedzi do Quizu¶

Kluczowe różnice w podejściu do bezpieczeństwa publicznego między modelem amerykańskim a europejskim: Model amerykański charakteryzuje się decentralizacją, gdzie każda gmina może posiadać własną policję i lokalne jednostki mają dużą autonomię. Z kolei model europejski opiera się na centralizacji, z koordynacją działań przez rząd (np. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych) i dąży do jednolitych standardów dla całego kraju.
Definicja i cel terroryzmu, oraz czym różni się on od innych form przestępczości: Terroryzm to wykorzystanie przemocy lub groźby przemocy w celu osiągnięcia celów politycznych, religijnych lub ideologicznych. Jego głównym celem jest wywołanie strachu i zmuszenie społeczeństw lub rządów do zmiany polityki. Różni się od innych przestępstw właśnie tym motywem i celem, który wykracza poza zwykłe osiągnięcie zysku materialnego.
Cztery fazy zarządzania kryzysowego: Fazy te obejmują: 1) Zapobieganie – działania mające na celu zmniejszenie ryzyka kryzysu; 2) Przygotowanie – opracowanie planów, szkolenie personelu i edukacja społeczeństwa; 3) Reakcja – szybka mobilizacja w odpowiedzi na kryzys w celu ochrony życia i ograniczenia szkód; oraz 4) Odbudowa – przywracanie funkcjonalności społeczności i infrastruktury po zakończeniu kryzysu.
Czym jest "teoria rozbitej szyby" i jakie ma zastosowanie w praktyce bezpieczeństwa publicznego?: Teoria rozbitej szyby sugeruje, że widoczne oznaki zaniedbania i braku porządku (np. rozbite szyby) prowadzą do wzrostu przestępczości, ponieważ sugerują brak kontroli. Jej zastosowanie w praktyce polega na wdrażaniu programów poprawy estetyki przestrzeni publicznej, aby zapobiegać poczuciu bezkarności i zachęcać do przestrzegania prawa.
Co oznacza koncepcja "ograniczonej racjonalności" w psychologii decyzji o bezpieczeństwie?: Ograniczona racjonalność to koncepcja zakładająca, że ludzie w rzeczywistych sytuacjach decyzyjnych nie są w stanie dokonać pełnej analizy wszystkich dostępnych informacji i opcji. Ich zdolność do przetwarzania informacji i dokonywania wyborów jest ograniczona przez różne czynniki, co prowadzi do polegania na uproszczonych heurystykach.
Rola altruizmu jako psychologicznego regulatora poczucia bezpieczeństwa w społeczeństwie: Altruizm, czyli działanie na rzecz innych bez oczekiwania korzyści, sprzyja budowaniu poczucia wspólnoty i przynależności. Zwiększa zaufanie społeczne, ponieważ pokazuje, że można liczyć na innych nawet bez bezpośrednich zobowiązań, co prowadzi do powstawania sieci wsparcia społecznego i większego poczucia bezpieczeństwa.
Na czym polega społeczna teoria uczenia się Bandury w kontekście zachowań antyspołecznych?: Społeczna teoria uczenia się Bandury wskazuje, że ludzie uczą się zachowań, w tym antyspołecznych, poprzez obserwację i naśladownictwo innych (np. rodziców, rówieśników, mediów). Jeśli obserwowane zachowania przynoszą korzyści lub są nagradzane, prawdopodobieństwo ich powtórzenia rośnie, niezależnie od osobistego doświadczenia konsekwencji.
Jakie dylematy etyczne i prawne wiążą się ze zwalczaniem cyberprzestępczości?: Zwalczanie cyberprzestępczości często wiąże się z dylematem między potrzebą skutecznego monitorowania i inwigilacji a ochroną prawa do prywatności obywateli. Wdrażanie środków bezpieczeństwa, takich jak masowy nadzór, może prowadzić do naruszeń praw obywatelskich, wymuszając ciągłe balansowanie między tymi wartościami.
W jaki sposób teoria fundamentów moralnych Haidta odnosi się do poczucia bezpieczeństwa społecznego? Podaj przykład dwóch par wartości.: Teoria fundamentów moralnych Haidta zakłada, że moralność opiera się na uniwersalnych fundamentach, które zapewniają spójność społeczną i poczucie bezpieczeństwa. Przykładowo, para "Troska/Szkoda" reguluje relacje opiekuńcze i ochronne, wzmacniając więzi społeczne i poczucie bezpieczeństwa. Para "Sprawiedliwość/Niesprawiedliwość" zapewnia uczciwe traktowanie, a jej obecność buduje zaufanie do systemu i zwiększa poczucie stabilności.
Wyjaśnij, w jaki sposób teorie spiskowe mogą działać jako mechanizm radzenia sobie z lękiem.: Teorie spiskowe mogą służyć jako sposób radzenia sobie z lękiem wynikającym z niepewności i poczucia braku kontroli. Oferują uproszczone wyjaśnienia skomplikowanych i niezrozumiałych zjawisk, nadając im sens i porządek. Dzięki temu, nawet jeśli zjawisko jest nadal niebezpieczne, jego wyjaśnienie (nawet fałszywe) może prowadzić do redukcji lęku.

✏️ Sugerowane Pytania Esejowe¶

Omów ewolucję pojęcia bezpieczeństwa publicznego od starożytności do XXI wieku, wskazując kluczowe zmiany w rolach podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo oraz wpływ postępu technologicznego i wydarzeń historycznych na jego kształt.
Przeanalizuj główne teorie kryminologiczne (teoria rozbitej szyby, kontroli społecznej, rutynowej działalności, sytuacyjnej prewencji) i wyjaśnij, w jaki sposób są one wykorzystywane do projektowania strategii prewencyjnych w bezpieczeństwie publicznym.
Porównaj i skontrastuj psychologiczne regulatory poczucia bezpieczeństwa, takie jak normy społeczne, altruizm, posłuszeństwo i konformizm. Wyjaśnij, w jaki sposób każdy z nich wpływa na indywidualne i społeczne poczucie bezpieczeństwa, uwzględniając zarówno pozytywne, jak i potencjalnie negatywne aspekty ich funkcjonowania.
Zbadaj dylemat między potrzebą bezpieczeństwa publicznego a ochroną praw obywatelskich, odwołując się do przykładów zwalczania terroryzmu, cyberbezpieczeństwa i masowego nadzoru. Przedstaw argumenty za i przeciw zaostrzeniu środków bezpieczeństwa kosztem prywatności.
Szczegółowo omów koncepcję wrogości międzygrupowej, analizując zarówno teorie dyspozycyjne (np. osobowość autorytarna) jak i sytuacyjne (np. teoria rzeczywistego konfliktu interesów). Wyjaśnij, w jaki sposób percepcja, afekt i zachowania wpływają na powstawanie i utrzymywanie stereotypów, uprzedzeń i dyskryminacji.

🗣️ Glosariusz Kluczowych Terminów¶

Altruizm – Działanie na rzecz innych osób bez oczekiwania korzyści; jeden z psychologicznych regulatorów poczucia bezpieczeństwa.
ASPD (Antisocial Personality Disorder) – Zaburzenie osobowości antyspołecznej, charakteryzujące się wzorcem lekceważenia i naruszania praw innych.
Autorytet/Podważanie – Jeden z fundamentów moralnych Haidta, odnoszący się do ustanawiania porządku i hierarchii społecznej.
Bezpieczeństwo lokalne – Działania i strategie implementowane na poziomie lokalnym w celu zwiększenia ochrony i bezpieczeństwa mieszkańców konkretnej społeczności.
Bezpieczeństwo publiczne – Ewoluujące pojęcie, od prymitywnych form ochrony społeczności do zorganizowanych systemów w nowoczesnych państwach.
Cyberbezpieczeństwo – Praktyki ochronne stosowane do zabezpieczania systemów, sieci, programów komputerowych i danych przed atakami cyfrowymi.
Cyberterroryzm – Forma terroryzmu wykorzystująca ataki cyfrowe dla osiągnięcia celów politycznych, religijnych lub ideologicznych.
Dekryminalizacja – Zmniejszenie kar za posiadanie małych ilości narkotyków, często stosowane w polityce narkotykowej.
Dehumanizacja – Proces, w którym ofiary są postrzegane jako mniej niż ludzkie, zmniejszający empatię i hamulce moralne.
Dyskryminacja – Działanie wynikające z uprzedzeń i stereotypów, prowadzące do różnego traktowania osób na podstawie ich przynależności grupowej.
Efekt dostępności – Tendencja do oceniania ryzyka na podstawie niedawnych lub dramatycznych wydarzeń, które są łatwe do przypomnienia.
Efekt posiadania – Tendencja do nadmiernego cenienia tego, co już posiadamy, wpływający na decyzje w warunkach ryzyka.
Empatia – Zdolność do rozpoznawania i współodczuwania emocji innych; ważny psychologiczny regulator bezpieczeństwa.
Europol – Organizacja zajmująca się koordynacją współpracy policyjnej w Unii Europejskiej w zwalczaniu poważnej przestępczości.
Genocyd (Politobójstwo) – Działania mające na celu całkowite lub częściowe zniszczenie narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej grupy ludności.
Heurystyka – Uproszczone zasady oceny, na których ludzie często polegają w procesie podejmowania decyzji, co może prowadzić do błędów poznawczych.
Interpol – Międzynarodowa organizacja policyjna umożliwiająca wymianę danych kryminalnych i wspierająca organy ścigania na skalę globalną.
Konformizm – Tendencja do dostosowywania własnych zachowań, postaw i opinii do norm grupowych; może działać jako regulator poczucia bezpieczeństwa.
Lęk w perspektywie behawioralnej – Lęk jako nauczona reakcja na określone bodźce skojarzone z niebezpieczeństwem.
Lęk w perspektywie neoewolucyjnej – Lęk jako mechanizm adaptacyjny, który ewoluował w celu zapewnienia przetrwania.
Lęk w perspektywie poznawczej – Lęk wynikający z negatywnych przekonań i oczekiwań na temat potencjalnych zagrożeń.
Lęk w perspektywie psychoanalitycznej – Lęk rozumiany jako konflikt wewnętrzny między ID-ego i super-ego.
Legalizacja – Legalne regulowanie i opodatkowanie niektórych narkotyków, jako polityka narkotykowa.
Lojalność/Zdrada – Jeden z fundamentów moralnych Haidta, odnoszący się do budowania więzi grupowych i zaufania.
Model kołowy wartości Schwartza – Teoria wyjaśniająca, jak pojęcie bezpieczeństwa łączy się z innymi wartościami i wpływa na zachowania społeczne.
Normy społeczne – Niepisane zasady określające oczekiwane zachowania w danej grupie lub społeczeństwie, stanowiące istotny element psychologicznych regulatorów poczucia bezpieczeństwa.
Ograniczona racjonalność (bounded rationality) – Koncepcja, która zakłada, że w rzeczywistych sytuacjach decyzyjnych ludzie nie są w stanie dokonać pełnej analizy wszystkich dostępnych informacji.
Patriot Act – Ustawa wprowadzona w USA po 11 września 2001, rozszerzająca uprawnienia organów federalnych w zakresie nadzoru i ścigania w celu zapobiegania terroryzmowi.
Phishing – Oszustwo polegające na wysyłaniu fałszywych wiadomości, które wyglądają na pochodzące z zaufanego źródła, w celu pozyskania poufnych informacji.
Policja Metropolitalna w Londynie (1829) – Przykład powstania nowoczesnej policji w XIX wieku, finansowanej z podatków.
Posłuszeństwo – Tendencja do wykonywania poleceń lub przestrzegania zasad wyznaczonych przez autorytet; ważny psychologiczny regulator bezpieczeństwa.
Potrzeba bezpieczeństwa – Drugi poziom w hierarchii potrzeb Maslowa, tuż po potrzebach fizjologicznych, fundamentalne dla funkcjonowania człowieka.
Prewencja – Działania zapobiegawcze, mające na celu ograniczenie przestępczości lub innych zagrożeń.
Prohibicja – Zakazywanie posiadania i używania narkotyków.
Profilowanie – Wykorzystanie danych demograficznych, zachowań lub innych cech do przewidywania i prewencji przestępczości.
Przestępczość zorganizowana – Skoordynowane działania grup przestępczych na szeroką skalę, często transgraniczne, w celu osiągnięcia zysku.
Przemoc symboliczna/rytualna – Przemoc niepolegająca na fizycznym uszkodzeniu, lecz na naruszaniu tożsamości, godności lub wartości, często zakorzeniona w kulturze.
Sprawiedliwość/Niesprawiedliwość – Jeden z fundamentów moralnych Haidta, zapewniający uczciwe traktowanie.
Stereotypy – Uproszczone przekonania o członkach grupy, które wpływają na percepcję, afekt i zachowanie.
Świętość/Znieważenie – Jeden z fundamentów moralnych Haidta, chroniący najważniejsze wartości kulturowe.
Teoria fundamentów moralnych (Haidta) – Teoria zakładająca, że moralność opiera się na kilku uniwersalnych, intuicyjnych fundamentach, z których każdy pełni rolę w zapewnianiu spójności społecznej i poczucia bezpieczeństwa.
Teoria kontroli społecznej – Teoria kryminologiczna przewidująca, że przestępczość wynika z niezdolności społeczeństwa do wpajania wspólnych wartości.
Teoria perspektywy (Kahneman i Tversky) – Teoria opisująca, jak ludzie podejmują decyzje w warunkach niepewności i ryzyka, z większym naciskiem na potencjalne straty niż zyski.
Teoria rzeczywistego konfliktu interesów – Teoria, zgodnie z którą konflikty między grupami wynikają z rzeczywistego konfliktu interesów i rywalizacji o ograniczone zasoby.
Teoria rozbitej szyby – Teoria kryminologiczna, która sugeruje, że widoczne oznaki zaniedbania prowadzą do wzrostu przestępczości.
Teoria rutynowej działalności – Teoria kryminologiczna podkreślająca znaczenie dostępności celu, braku nadzoru i obecności motywowanych przestępców dla powstania przestępstwa.
Teoria sytuacyjnej prewencji przestępczości – Teoria opierająca się na zmniejszaniu okazji do popełniania przestępstw poprzez projektowanie środowisk.
Teorie spiskowe – Sposób radzenia sobie z lękiem wynikającym z niepewności, oferujący uproszczone wyjaśnienia skomplikowanych zjawisk.
Terroryzm – Wykorzystanie przemocy lub groźby przemocy w celu osiągnięcia celów politycznych, religijnych lub ideologicznych.
Uprzedzenia – Negatywne postawy wobec osób, często irracjonalne i nieoparte na osobistych doświadczeniach.
Wrogość międzygrupowa – Negatywne nastawienie i zachowania wobec obcych grup społecznych.
Wzajemność – Oczekiwanie, że dobre działania będą odwzajemnione w przyszłości; kluczowy aspekt teorii wymiany społecznej.
Wolność/Ucisk – Jeden z fundamentów moralnych Haidta, gwarantujący autonomię i prawo wyboru.
Zarządzanie kryzysowe – Proces planowania strategii na wypadek poważnych, nieoczekiwanych i często niebezpiecznych zdarzeń, wymagających natychmiastowej reakcji.