3 Teorie kryminologiczne
Teorie kryminologiczne
Klasyczna szkoła kryminologii
- Założenie: Człowiek jest istotą racjonalną, dokonuje świadomych wyborów między dobrem a złem.
- Główni przedstawiciele:
- Bekaria: Sprzeciwiał się torturom, opowiadał się za jasnym i konsekwentnym prawem karnym.
- Jeremy Bentham: Twórca teorii użytecznych kar – kara powinna przynosić więcej pożytku niż szkody.
- Krytyka: Pomija indywidualne cechy sprawców, takie jak choroby psychiczne czy wpływ środowiska.
Pozytywizm kryminalistyczny
- Główny przedstawiciel: Cezare Lombroso
- Założenie: Cechy anatomiczne wskazują na skłonność do przestępstw.
- Krytyka: Teoria urodzonego przestępcy okazała się błędna – nie ma genu przestępczości.
Postmodernistyczna teoria kryminologii
- Założenie: Odrzuca ideę prawdy obiektywnej, podkreśla, że pojęcie przestępstwa jest zmienne i zależne od kontekstu kulturowego.
- Przykłady: Penalizacja narkotyków, aborcji, przemoc symboliczna.
- Krytyka: Brak jednolitej metodologii, prowadzi do relatywizacji prawa.
Teoria konstytutywna
- Założenie: Przestępstwo i normy społeczne są konstruowane przez społeczeństwo.
- Przykłady: Wpływ elit politycznych i ekonomicznych na penalizację niektórych działań.
- Krytyka: Podważa rolę władzy i instytucji, zauważa zmienność norm społecznych.
Współczesne podejścia teoretyczne
- Teorie biospołeczne: Łączą czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne.
- Przykłady: Wpływ mikrouszkodzeń mózgu, niedoborów neuroprzekaźników, hormonów na skłonność do przestępczości.
- Krytyka: Brak genu przestępczości, ale czynniki biologiczne mogą zwiększać ryzyko zachowań antyspołecznych.
Teoria psychoanalityczna Freuda
- Założenie: Koncentruje się na osobowości osób, które popełniają przestępstwa.
- Przykłady: Zaburzenia psychiczne, konflikty instynktów, osłabione ego.
Teoria deficytu poznawczego
- Założenie: Osoby z zaburzonym myśleniem mają trudności w przewidywaniu konsekwencji i niską empatię.
- Przykłady: Badania nad wpływem traum w dzieciństwie na zachowania przestępcze w dorosłości.
Teoria Moffitta (1993)
- Założenie: Podział na osoby, które porzucają przestępczość po okresie dojrzewania, i te, które kontynuują przez całe życie.
- Wnioski: Wpływ grupy społecznej na młodych ludzi, potrzeba większej uwagi w procesie resocjalizacji.
Kryminologia feministyczna
- Założenie: Uwypukla sprawiedliwość z perspektywy płci, podkreśla marginalizację kobiet.
- Przykłady: Przemoc domowa, gwałty, obwinianie ofiar.
- Propozycje: Reforma więziennictwa, lepsza ochrona ofiar przemocy.
Neurobiologia przestępczości
- Założenie: Badanie wpływu uszkodzeń mózgu, poziomu hormonów i neuroprzekaźników na skłonność do przestępczości.
- Przykłady: Badania mózgu Teda Bundy'ego, wpływ mikrouszkodzeń mózgu na zachowania agresywne.
- Wnioski: Nie istnieje gen przestępczości, ale czynniki biologiczne mogą zwiększać ryzyko zachowań antyspołecznych.
- Historia: Beth, dziewczynka z trudnym dzieciństwem, która przejawiała agresywne i seksualne zachowania.
- Terapia: Intensywna terapia modyfikacji zachowania, odbudowa poczucia własnej wartości.
- Wnioski: Skuteczność terapii psychologicznej nawet w skrajnych przypadkach, znaczenie dobrego rodzicielstwa i wychowania.
Podsumowanie
- Kluczowe wnioski: Przestępczość jest zjawiskiem wieloczynnikowym, wynikającym z interakcji cech jednostki i środowiska.
- Rola środowiska: Wychowanie, traumy, doświadczenia życiowe mają kluczowy wpływ na skłonność do przestępczości.
- Rola biologii: Czynniki biologiczne, takie jak uszkodzenia mózgu, poziom hormonów i neuroprzekaźników, mogą zwiększać ryzyko zachowań antyspołecznych.
Wnioski końcowe
- Znaczenie wychowania: Kluczowa rola w kształtowaniu zachowań i zapobieganiu przestępczości.
- Rola terapii: Skuteczność terapii psychologicznej w korygowaniu zachowań agresywnych.
- Konieczność interdyscyplinarnego podejścia: Łączenie wiedzy z biologii, psychologii i socjologii dla lepszego zrozumienia przestępczości.